|
T
rên thi đàn Bắc Ninh vào đầu thế kỷ 18 xuất hiện hai ngọn núi cao sừng sững trên bầu trời thơ đất Việt , đó là Hồng Hà Nữ sỹ Đoàn Thị Điểm (1705-1748), bà quê ở Giai Phạm huyện Văn Giang Kinh Bắc và Ôn Như Hầu Nguyễn Gia Thiều (1741-1798), ông quê ở Làng Liễu Ngạn huyện Thuận Thành Kinh Bắc .
Từ kiệt tác của Đặng Trần Côn , Hồng Hà nữ sỹ đã dịch " Chinh phụ ngâm " vô cũng diễm lệ , chứa chan tình cảm , uyển chuyển và đầy nhạc điệu , chỉ cần đọc 2 trong số 408 câu cảu khúc ngâm đã nói lên nỗi lòng người chinh phụ :
Nỗi lòng biết ngỏ cùng ai
Thiếp trong cánh cửa , chàng ngoài chân mây.
Theo giai thoại một hôm Hồng Hà nữ sỹ gặp Nguyễn Công Hãng ở giữa đường , Nguyễn có yêu cầu bà làm 2 câu tả cảnh " độc hành " (đi một mình ) , bà liền úng khẩu đọc luôn :
Đàm đạo cổ kim tâm phúc hữu
Truy tuỳ tả hũu cổ quăng thần
(Đàm đạo chuyện xưa nay thì có bạn gan ruột. Theo đuổi mình bên trái bên phải , có bày tôi chân tay ).
Năm 1734 đời vua Lê Thuần Tông , vua Tàu có sai sứ sang tuyên phong , bà dùng văn chương mà áp đảo được đại diện "thiên triều" . Từ đấy bà lùng danh khắp cả nuóc( theo lãng Nhân ).
Đến " Cung Oán Ngâm Khúc " , Ôn Như Hầu đã đưa ngôn ngữ văn học thành thành văn lên đến đỉnh cao. Từ ngữ trong Cung oán ngâm khúc đã tinh xác , nhuần nhị và óng chuốt khác thuòng. Đây là áng văn chương bác học , sử dụng một thể thơ thuần tuý dân tộc , Song Thất Lục Bát.
Nhạc điệu Cung Oán hết súc réo rắt bởi sự hoà thành của hai vần Trắc ở câu 7 ( nghe gay gắt ) và sự hoà hoãn của 2 câu 6-8 ( nghe dịu êm hơn ) dễ ngâm nga . Cung oán ngâm khúc của Nguyễn Gia Thiều là một toà cung điện vàng son lộng lẫy được tạo bởi tay thợ trời tài danh xứ Kinh Bắc . Cũng chỉ cần lấy 2 câu mà tác giả đã vẽ lên sự kỳ vỹ bất tận của tạo hoá trước con người vĩ đại và đầy tính bi hài :
Lò cừ nung nấu sự đời
Búc tranh vân cẩu vẽ người tang thương
Một vuong tôn công tủ , một vị hẩu tuóc trẻ tuổi tài hoa văn võ kiêm toàn. Thiếu gì huỏng cao luong mỹ vị , ở bên ngoài đẹp quận chúa tiểu thư trong điện ngọc , nhà vàng mà lại thốt lện :
Thà rằng cục mịch nhà quê
Giàu lòng nũng nịu nguyệt kia hoa này
Thì thật là thú vị , có một giá trị giáo dục sâu sắc với nhũng kẻ giàu sang hãnh tiến bợm đời . Thơ của vị đại quý tộc Bắc Ninh này , đến như câu : " Gót danh lợi bùn pha sắc xám " thì cũng đượm chất thép của một luõi gươm triết lý quật vào mặt nhũng ai háo danh cầu lợi để rồi :
Giấc Nam Kha khéo bất bình
Bừng con mắt dậy thấy mình tay không .
Thơ đến đây không còn là " viết cho mình " nữa mà là viết cho đời ,cho dân tộc, gửi lại muôn đời mai sau cho con cháu . Lúc còn tóc để chỏm ( chưa đi hoc) thi thoảng tôi ( NK ) lại thấy thầy tôi ( lúc ấy mới ngoài 20 tuổi ) ngâm nga câu :
Trải vách quế gió vàng hiu hắt
Mảnh nhung y lạnh ngắt như đồng
Tôi nghe thật lạ tai. Thầy tôi lại bảo đó là khúc "Tần cung oán " của cụ Ôn Như Nguyễn Gia Thiều . Mẹ tôi thì thích đọc Thuý Vân Thuý Kiều của Nguyễn Du . Càng lớn lên , tôi ( NK) càng ngộ ra rằng : Thế mới biết văn chương trác tuyệt thì đến người dân bình thậm chí cả người không biết chữ cũng thuộc , giá trị truyền cảm to lớn của thơ là thế .
_____________________________________________
|
